Gökyüzü, özgürlüğün sembolü olduğu kadar sorumluluğun da en ağır testidir.
Bir uçağın havalanması, sadece motorun çalışmasıyla değil; devletin, mühendisliğin, insan vicdanının ve denetim sistemlerinin de bir arada çalışmasıyla mümkündür.
Son haftalarda art arda yaşanan kazalar, bu zincirin ne kadar yıprandığını gözler önüne serdi.
Yorgun övde, Yorgun sistem. Gürcistan sınırında düşen Türk Hava Kuvvetleri’ne ait C-130 kargo uçağı, 1968 yapımıydı. Tam 57 yıldır görevdeydi.
Bu uçak, nice savaş, görev ve taşıma operasyonuna tanıklık etti. Ancak metal yorulur, sistem yaşlanır, kablolar yıpranır.
Her bakım yeniler ama hiçbir bakım zamanı geri döndüremez.
Benzer şekilde, İran Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi’yi taşıyan helikopterin de 45–50 yıllık olduğu açıklandı.
Bu, sadece bir makine yorgunluğu değil; devletlerin ihmaliyle büyüyen bir yaşlılık göstergesidir.
Havada görev süresinin sınırı vardır, fakat bu sınır bazen siyaset ve ekonomi tarafından “görmezden gelinir."
Dönüştürülmüş uçaklar: Ekonominin havada yarattığı risk
ABD’de yaşanan bir olay hâlâ hafızalarda: Eski bir yolcu uçağı, masrafı azaltmak için kargo uçağına dönüştürüldü.
Bir süre sonra motor arızası yaşandı ve uçak şehrin ortasına düştü.
Yolcu taşımaya artık uygun görülmeyen bir gövde, kargo taşımaya “ekonomik” bulunmuştu.
İnsan hayatı ile bütçe hesapları arasındaki fark işte tam burada belirginleşti.
Maliyet hesaplarıyla ömrü uzatılan makineler, sonunda faturayı gökyüzünde değil, yeryüzünde insanlara kesiyor.
Havada sorumluluk: İnsan faktörü ve devlet denetimi
Bir uçak ya da helikopter yaşlanabilir, ama denetim mekanizması asla yaşlanmamalıdır.
Gökyüzünde hata payı yoktur.
Bir ülke, hava araçlarını yenileyemiyorsa, en azından onları her uçuş öncesi titizlikle denetlemelidir.
Çünkü her kalkış bir sözleşmedir: “Yolcuyu sağ salim yere indireceğim.”
Gökyüzünde yorgun kanatlarla uçulmaz.
Zamanın aşındırdığı metal değil, ihmalkâr insan elidir.
Ve unutulmamalıdır ki; uçuş süresi sınırlıdır, ama sorumluluk süresizdir.
